Açıklama
Atdili, Ruskus, (Ruscus hypoglossum) Tavşan Memesi, Zirmek,
Ruskus Bitkisi:
Atdili, Ruscus hypoglossum
(Tavşan memesi, Yalova mercanı, Zirmek, Tavşan kirazı)
Ruskus bitkisi, 20-80 cm boylarında, kışın yapraklarını dökmeyen, çok yıllık odunsu bir türdür. Tavşan memesi, Gövde yarı dik ve çok dallanmıştır; dallar yaprak şeklinde başkalaşıma uğramışlardır, şeklen bir yaprağa benzerler. Rusksus bitksi Yapraksı dallar 6-10 x 2-2.5 cm boyutlarında, eliptik formda, sivri uçlu, köselemsi, koyu yeşil renkli ve sert, sapa yakın dip kısmı kıvrıktır. Esas yapraklar bunların üzerinde, eksene yakın, küçük ve pul şeklinde ve mızraksı formda, 11-30 x 5-10 mm boyutlarda, 7-15 damarlı, kenarları tabanda bitişik yapraksı dala uzunluklarının 1/6`sından daha az kısa sapla bağlıdır. Ruskus bitkisi, atdili, Çiçeklenme Mart-Mayıs ayları arasında; çiçekler yaprak koltuğunda 1-2 adet, yeşilimsi veya açık pembemsi renkte; dişi ve erkek çiçekler ayrı bireylerde; erkek çiçekler 3-3.5 x 1 mm; dişi çiçekler 2.5 x ~ 1.25 mm boyutlarda. Meyve küre şeklinde, parlak koyu kırmızı, 1-2.5 cm çapındadır.
Anahtar kelimeler:
Tıbbi bitki, Avrupa-Sibirya elementi, Süs bitkisi.
Dolaşım
Bitkiler › Kuşkonmaz takımı › Kuşkonmazgiller › Tavşanmemesi › Tavşan kirazı
Dağılımı
Bitki doğal olarak doğu Avrupa, Türkiye ve Kırım’da yayılış gösterir.
Genel bilgiler
35 ila 50 cm cm büyüyebilir. Gövdeler dalsız ve neredeyse diktir. Yapraksı gövdeler derimsi, darca ila genişçe eliptik, tepede genişçe sipsivri, 6 ila 10 cm uzunluğunda ve 2 ila 2,5 cm genişliğinde, tabanda doğru daralma ve bükülme eğilimindedir. Çiçekler minik, sarı renkli ve yapraksı gövdelerin üzerindedir. Yapraklar almaşlı dizilişlidir. Değerli bir süs bitkisidir, yavaş büyür ve tohumlarının çimlenme oranı düşüktür. Nisan ve mayıs aylarında çiçek açar.
Gözlem
Ormanlık alanlar, çalılıklar ve kayalık bölgelerde görülür. İl genelinde yaygın olarak gözlemlenmiştir.
Yaygın adları
Tavşan kirazı, At dili, Dere kirazı, Gelin küpesi, Yalova mercanı, Karamut, Aleksandra.
Çiçek zamanı
Mart-Mayıs ayları.
Yükseklik
0-1000 metre arası.
Etimoloji
Cins adı Antik Yunanca “gaga” anlamına gelir. Cinse bağlı Ruscus aculeatus‘un yapraksı gövdeleri (cladode) sivri uçludur ve kuş gagasını andırır. Türkçe yaygın adı olan “tavşanmemesi” ise açıkça bitkilerin meyvelerine işaret etmektedir. Tür adı Antik Yunanca “dil altında” anlamına gelir. Türün çiçeklerinin yaprakların (yapraksı gövde, cladode) altında belirmesine işaret eder.
Geleneksel tıp
Terletici, idrar söktürücü ve müshil etkisi vardır. Balla karıştırılarak kaynatıldığında balgam söktürücüdür.
Dioscorides: Yağı kapalı kan damarlarını açmak için kullanılır. Tendon rahatsızlıkları ve kulak ağrısı vakalarında başvurulur. Bitkinlik hissine iyi gelir. Üşütme nedeniyle böbreklerde oluşan iltihap sorunlarında çok faydalıdır. Kökü zor geçen doğumlarda gebeler yardımcı olur ve ayrıca ağrılı idrara çıkma vakalarında etkilidir.
